• İş saatları 09:00 - 18:00

    Bazar ertəsi - Cümə

  • Bakı, Azərbaycan

    8 Noyabr prospekti, 25
    Bakı Ağ Şəhər biznes mərkəzi

Xəbərlər

Təhlükəli Tullantılar və Ekoloji Ayrı-seçkilik: Bərabərsizliyin Zəhərli Mirası

Adını olduğu kimi qoymaq vaxtıdır: təhlükəli tullantıların idarə olunması ilə ekoloji ayrı-seçkiliyin kəsişməsi uzun müddətdir kölgədə qalan bir böhrandır. Burada məsələ təkcə zəif ekoloji idarəetmədə deyil, insan haqlarının kobud şəkildə pozulmasındadır.
Ekoloji Ayrı-seçkilik Nədir?
Ekoloji ayrı-seçkilik, aşağı gəlirli və ya azlıq təşkil edən etnik qrupların ətraf mühitə zərərli təsirlərə daha çox məruz qalmasına səbəb olan siyasət, təcrübə və ya qaydalardır. Zərərli tullantı sahələrinin, poliqonların və toksik sənaye obyektlərinin, siyasi və iqtisadi gücə malik olmayan icmaların yaşadığı ərazilərdə yerləşdirilməsi bu ədalətsizliyin ən bariz nümunəsidir. Bu, cəmiyyətin artıq marjinallaşmış hissələrinin həyatına zərərli təsirləri inteqrasiya edərək bərabərsizliyi daha da dərinləşdirir.
Daha çoxu üçün bizi sosial şəbəkələrdə izləyin
Zəhərli Şəhərlər və Çirklənmiş Sular: Ədalətsizlik Harada Başlayır?
Ən məşhur nümunə? Flint, Miçiqan. Maliyyə qənaəti məqsədilə həyata keçirilən tədbirlər nəticəsində şəhərin suyu zəhərləndi. Bundan ən çox kim əziyyət çəkdi? Flintin əsasən afroamerikalılardan ibarət əhalisi. Uzunmüddətli nəticələr? Ağır sağlamlıq problemləri, kognitiv pozğunluqlar və hökumətə olan etimadın tamamilə sarsılması.
Başqa bir nümunə – Luizianadakı "Xərçəng Dərəsi". Burada kimyəvi zavodlar və neft emalı müəssisələri atmosferə ölümcül toksik qazlar buraxır. Burada yaşayanların əksəriyyəti afroamerikalılardır və onların çoxu yoxsulluq həddində yaşayır. Adı özü hər şeyi deyir – "Xərçəng Dərəsi". Harada yaşamağın sağlam hava və ya zəhərli qaz nəfəs almağı müəyyən etdiyi bir dünyada yaşamaq necə məqbuldur?
Bu problem təkcə ABŞ ilə məhdudlaşmır.
Nigeriyanın Niger Deltasında ekoloji ayrı-seçkiliyin qlobal miqyasda necə işlədiyini görürük. Onilliklər boyu neft şirkətləri bu ərazini neft sızmaları, qaz yandırılması və təhlükəli tullantıların atılması ilə məhv edib. Nəticədə ekosistemlər məhv olub, yaşayış mənbələri yoxa çıxıb, icmalar çirklənmiş su və çirklənmiş torpaqla yaşamağa məcbur qalıb. Bu problemlərdən əziyyət çəkənlərin əksəriyyəti etnik azlıqlardır və onların səsləri korporativ tamahkarlığın səs-küyü altında itib-batır.
Beynəlxalq narahatlığa baxmayaraq, çox az tədbir görülüb. Niyə? Çünki ekoloji ayrı-seçkilik qlobal problemdir və insan həyatından daha çox mənfəəti üstün tutan sistemlərin dərinliyinə hopub.
Yetərincə İş Görülürmü? Real Olaq
Əlbəttə, bu problemi həll etməyə yönəlmiş təşəbbüslər var. Ətraf mühit ədaləti hərəkatı sürətlə artır, ABŞ-da Ekoloji Ədalət Aktı kimi qanunvericilik müzakirə olunur. Amma özümüzü aldatmayaq – bu tədbirlər nə qədər dəyərli olsa da, yetərli deyil. Böyük sənaye şirkətləri qaydaları aşmaq üçün yollar tapır, iqtisadi cəhətdən zəif bölgələrdə isə qanunların icrası çox vaxt zəif olur.
Bunun mənası nədir? Deməli, bütün bu müzakirələrə baxmayaraq, insanlar hələ də çirkli su içir, uşaqlar zəhərli tullantı sahələrinin yaxınlığında böyüyür və icmalar sənaye maraqları naminə qurban verilir.
Həqiqət Ağrıdır, Amma Hərəkət İstənilən Dərmanı Sağaldır
Dəyişiklik üçün ümid etmək kifayət deyil. Onu tələb etməliyik. Ekoloji ayrı-seçkiliyi uzaq, abstrakt bir problem kimi yox, real insanların, real icmaların həyatını məhv edən bir fəlakət kimi görməliyik.
Nə etməliyik?
Qaydaları sərtləşdirmək: Toksik tullantıların idarə olunması üçün daha sərt qanunlar tətbiq olunmalı və ən əsası, onların icrası təmin edilməlidir.
Məhrum edilmiş icmaları gücləndirmək: Bu ədalətsizliyin ön cəbhəsində olan insanların səsi eşidilməli və siyasət dəyişiklikləri məhz onların ehtiyacları əsasında formalaşdırılmalıdır.
Şəffaflığı təmin etmək: Korporasiyalar çox vaxt qaranlıqda fəaliyyət göstərir. Şəffaflıq tələb etməliyik – ekoloji praktikalar barədə açıq, ictimai hesabatlılıq olmalıdır.
Ekoloji ədalət uğrunda mübarizə aparmaq: Ekoloji ədalət yerli planlaşdırmadan beynəlxalq müqavilələrə qədər bütün qərarvermə proseslərinin mərkəzində olmalıdır.
Ekoloji Bərabərlik Üçün Mübarizəyə Çağırış
Bu təkcə ətraf mühit məsələsi deyil. Bu, insan ləyaqəti məsələsidir. Hər kəsin içməli təmiz suya və nəfəs ala biləcəyi havaya sahib olmaq hüququ var.
Əgər siz də GPM-b sertifikatını almaq istəyirsizsə, bu linkdən məlumat ala bilərsiniz 
İcma və ətraf mühit mənfəət naminə qurban verilməməlidir. Laqeyd qalmaq üçün heç bir bəhanə yoxdur. Bu mübarizə hamımız üçündür – çünki ekoloji bərabərlik uğrunda birlikdə dayanmasaq, heç birimiz təhlükəsiz olmayacağıq.
İndi danışmaq deyil, hərəkət etmək zamanıdır. 
Joel Carboni, 2024
Original məqalə üçün: GPM GLOBAL
Dayanıqlı layihə menecmenti haqqında daha çox öyrənmək üçün www.greenpm.az - a daxil olun

29.01.2025

Məqsəd Yönümlü Təşkilatlar

Xəbərlər

Məqsəd Yönümlü Təşkilatlar

Məqsəd Yönümlü Təşkilatların Yüksəlişi: Bizneslər üçün Reallıq Yoxlaması Artıq hamımız bunu ...

PMO (Project Management Office) nədir?

Xəbərlər

PMO (Project Management Office) nədir?

Layihələr həmişə gecikir? Komandada hər kəs fərqli sistemlə işləyir? Büdcə plana ...