Xəbərlər

Karbonu günahlandırmağı dayandırın - Əsl təhlükə ekoloji dağıntıdır

Bəli, qəribə səslənə bilər, amma karbon düşmən deyil. Əksinə, o, həyatın əsasını təşkil edir — fotosintez, ekosistemlər və iqlim tarazlığında mühüm rol oynayır. Problem karbonun özü yox, onu idarə edən canlı sistemlərin çökməsidir.

Daha çoxu üçün bizi sosial şəbəkələrdə izləyin

Son illər bütün diqqət karbon emissiyalarına yönəlib: sıfır emissiya, karbon kompensasiyası və s. Bunlar vacibdir, lakin kifayət deyil. Əsl problem — təbiətin özünü tənzimləmə qabiliyyətini itirməsidir.

Biomüxtəliflik yalnız mənzərə deyil, həyat üçün vacib infrastrukturdur. Meşələr, bataqlıqlar, riflər – bunlar təbiətin iqlimi sabit saxlayan sütunlarıdır. Növlərin sürətlə yox olması isə bu tarazlığı pozur.

Torpaq da böyük karbon saxlama potensialına malikdir. Amma sənaye kənd təsərrüfatı torpaqları məhv edir və karbonu havaya buraxır. Sağlam torpaq həm karbonu saxlayır, həm də həyat yaradır.

Çirklənmə də təhlükəlidir. Azot oksidi karbon qazından yüzlərlə dəfə zərərlidir. Kimyəvi maddələr və ağır metallar isə ekosistemləri zəiflədir.

Torpaqdan yanlış istifadə – meşələrin qırılması, şəhərlərin genişlənməsi, intensiv əkinçilik – həm biomüxtəlifliyi, həm də iqlim sabitliyini pozur. Sadəcə karbonu azaltmaqla problemi həll edə bilmərik.

Karbon artımı sadəcə simptomdur. Əsl xəstəlik — təbiətin həddindən artıq istismarıdır. Sistemi pozmuşuq və indi yalnız nəticələri idarə etməyə çalışırıq.

 

Həll yolu nədir?

Söhbət təkcə emissiyanı azaltmaqdan yox, canlı sistemləri bərpa etməkdən gedir.

 • Sadəcə ağac əkmək yox, bütöv ekosistemləri canlandırmaq

 • Torpağı diriltmək

 • İqtisadiyyatı dairəvi şəkildə qurmaq

 • Yerli bilik və təcrübəyə güvənmək

Əgər təbiətin yaşamaq qabiliyyətini bərpa etsək, karbon problemi özü-özlüyündə həll olunacaq.                                    

Biz karbon böhranı ilə deyil, canlı sistemlərin böhranı ilə üz-üzəyik                                  

Hədəf neytrallıq yox, canlılıq olmalıdır.                                                      

Sadəcə qarşısını almaq yox, bərpa etmək lazımdır.                                                                                                         

Gəlin böhranı idarə etmək yox, sistemi sağaltmaq yolunu seçək.

Joel Carboni, 2025
Original məqalə üçün: GPM GLOBAL
Dayanıqlı layihə menecmenti haqqında daha çox öyrənmək üçün www.greenpm.az – a daxil olun

03.07.2025