Xəbərlər

Kriptoqrafik Standartlar Layihə haqqında ətraflı Sadiq İsmailov-dan

Kriptoqrafik Standartlar Layihə haqqında ətraflı Sadiq İsmailov-dan

Kriptoqrafik standartlar 3 kateqoriyaya bölünür: asimmetrik, simmetrik və hash. Hər birinin öz üstünlükləri və zəif tərəfləri var. Kriptoqrafiyanın hər bir kateqoriyasının praktiki olduğu ssenariləri başa düşmək vacibdir.

Layihələrin idarə olunması videokurslarımıza qatılın və faydalanın.  

Asimmetrik Şifrələmə – Asimmetrik və ya ümumi açar (public key), şifrələmə və şifrənin açılması üçün fərqli açardan istifadə edir. Şifrələnmiş mesajları paylaşmaq istəyən şəxs mesajları şifrələmək və onların şifrəsini açmaq üçün özü üçün iki açar yaradacaq. Şifrələmə açarı adətən ümumi açar (public key) adlanır, çünki o, geniş ictimaiyyətlə paylaşıla bilər. Bu şəxsə qorunan mesajlar göndərmək istəyən insanlar mesajı ümumi açarla şifrələyəcəklər. Mesajın şifrəsini açmaq üçün şəxsi açar (private key) adlanan digər açardan istifadə edilməlidir. Bu şifrələmə üsulu mesajı oxuya bilən yeganə şəxsin nəzərdə tutulan alıcı olmasını təmin edir. RSA və EIGamal asimmetrik şifrələmə alqoritmlərinə misaldır.

Simmetrik Şifrələmə – Simmetrik şifrələmə, şifrələmə və deşifrə üçün eyni açardan istifadə edir. Bu, çoxlu insanlarla paylaşılacaq böyük məlumat bloklarının və məlumatların şifrələnməsi üçün daha praktik vasitədir. Açarın paylanması problem ola bilər, çünki açarın itirilməsi şifrələnmiş məlumatları açara sahib olan hər kəsə təqdim edəcək. Asimmetrik şifrələmə simmetrik şifrələmə açarlarını paylaşmaq üçün yaxşı vasitədir. Məlumat şifrələmə standartı (Data Encryption Standard - DES) və Qabaqcıl şifrələmə standartı (Advanced Encryption Standard - AES) simmetrik şifrələmə alqoritmlərinə misaldır. Simmetrik şifrələmə asimmetrik şifrələmə alqoritmlərindən daha sürətli işləyir və eyni qorunma səviyyəsi üçün daha kiçik açar tələb edir.

Yeri gəlmişkən bu mövzüya dair qısa video layihə düşüncə YouTube kanalımızda baxa bilərsiniz

Hashing Funksiyaları – Hashing məlumatları şifrələmək imkanı verir ki, onlar heç vaxt deşifrə edilə bilməz. Bu texnika kredit kartları və ya sosial təminat nömrələri kimi şifrənin açılmasına ehtiyac olmayan həssas məlumatların şifrələnməsi üçün dəyərlidir. Haşların gözəlliyi ondadır ki, indeks olaraq hash edilmiş dəyəri istifadə edən girişdə axtarış aparıla bilər, orijinal dəyəri əldə etmək, onu hashing və axtarışı həyata keçirmək olar. İdeya budur ki, ilkin dəyəri yalnız dəyərin sahibi bilir. Məsələn, istifadəçi “123456” parolunu daxil edə bilər və serverdə o, “$%^&*()” parametrinə heşlənir və istifadəçi üçün saxlanılan dəyərlə müqayisə edilir.

Microsoft Project - Tutorial video-course  

Sadiq İsmayilov

05.06.2022