Xəbərlər
Neytrallığın sonu: Layihə menecerləri etik aydınlıqla liderlik etməlidir
1990-cı illərin sonlarında layihə meneceri kimi fəaliyyətə başladığımda mənə neytrallığın qızıl standart olduğu öyrədildi. “Obyektiv ol, siyasətdən uzaq dur, nəticəyə fokuslan,” deyirdilər. Neytral qalmaq təhlükəsiz olmaq demək idi — layihə, müştəri və özümüz üçün.
Amma bu bir mif idi. Və bu gün daha aydın görünür ki, artıq bu mifi yaşatmağa haqqımız yoxdur. Layihə menecerləri heç vaxt tam neytral olmurlar. Hər qərar — kimə qulaq asacağımız, nəyin çərçivədən kənar olduğunu və hansı risklərin qəbul edilə biləcəyini müəyyənləşdirmək — dəyərlərə və güc balansına əsaslanır.
Daha çoxu üçün bizi sosial şəbəkələrdə izləyin
Neytrallıq mövcud vəziyyəti qoruyan bir vasitədir. Əgər bu vəziyyət istismar, ayrı-seçkilik və ədalətsizlikdirsə, neytral qalmaq zərərə ortaq olmaq deməkdir.
Əgər özümüzü lider və ya dəyişiklik yaradan adlandırırıqsa, etik liderliyi qəbul etməliyik. Çünki hər layihə iz buraxır — məsələ bu izləri şüurlu şəkildə formalaşdırmağa cəsarətimizin olub-olmamasıdır.
Obyektivliyin Yalan Vədəsi
Neytrallıq haradan qaynaqlanır?
Ənənəvi layihə idarəçiliyi bizə obyektiv, emosiyalardan uzaq və neytral olmağı öyrədir. Biz icraçıyıq, qərar verən deyil; vasitəçiyik, sual verən yox.
Bu yanaşma layihələrin təcrid olunmuş hesab edildiyi dövr üçün uyğun idi: tik, quraşdır, təhvil ver, çıx. Amma bu dünya artıq yoxdur.
Bu gün hər layihə daha geniş sistemlərlə — iqtisadi, sosial, ekoloji — iç-içədir. Məsələn, bir ev tikintisi layihəsi sadəcə tikinti deyil, icma, resurslara çıxış və bərabərlik yaradır.
Neytral olduğumuzu iddia etmək sadəcə sadəlövhlük deyil — bu, təhlükəlidir.
Çünki neytrallıq qərəzsizlik deyil. Neytrallıq məsuliyyətdən qaçmaqdır.
Neytrallığın Gizli Xərcləri
Qısa müddətdə neytrallıq təhlükəsiz görünə bilər. Amma uzun müddətdə bu, cəmiyyətlər, ekosistemlər və xidmət etdiyimiz təşkilatlar üçün böyük itkilərə səbəb olur.
Uzaqlaşdırma: Cəmiyyətlər “idarə olunduqlarını” hiss etdikdə, bu etinasızlıq və inamsızlıq yaradır. Neytrallıq çox vaxt sadəcə məlumat toplamaq, amma insanlara söz haqqı verməmək anlamına gəlir.
Nüfuz itgisi: Etik prinsipləri neytrallıq adı ilə görməməzlikdən gələn təşkilatlar, layihələr zərər verdikdə ciddi ictimai reaksiyalarla qarşılaşırlar. Bu gün ictimai rəy çox sürətli və sərtdir.
Hüquqi və tənzimləyici risklər: Davamlılıq, insan hüquqları və ESG açıqlamaları ilə bağlı yeni qaydalar fonunda neytrallıq getdikcə riskə çevrilir — müdafiəyə yox.
Mənəvi zərər: Ən təhlükəlisi isə, layihə menecerlərinin özləri, dəyərlərinə zidd layihələri “peşəkarlıq” adı ilə həyata keçirmək məcburiyyətində qaldıqda, ruh düşkünlüyü və tükənmişlik yaşayırlar.
Biz özümüzə “sadəcə işimizi görürük” deyirik. Amma əslində gələcəyi formalaşdırırıq — ya yaxşılığa, ya da pisliyə doğru. Və gələcək bizdən daha çoxunu tələb edir.
Etik Liderlik: Əslində Nə Deməkdir
Bəs etik layihə liderliyi nəyə bənzəyir?
Bu, hər qərarı siyasiləşdirmək demək deyil. Layihələri sonsuz debatlara sürükləmək və ya mənəvi üstünlük kompleksi ilə davranmaq da deyil.
Bu, aşağıdakı reallıqları qəbul etmək deməkdir:
⁃ Hər bir layihə güc dinamikaları içində fəaliyyət göstərir.
⁃ Hər bir layihənin gözlənilməyən nəticələri olur.
⁃ Hər bir layihə meneceri, istər istəməz, təsirə cavabdeh bir şəxsdir.
Etik liderlik çətin suallar verməklə başlayır:
⁃ Bu layihədən kim faydalanacaq — və kim təsirlənəcək?
⁃ Müzakirəyə kim dəvət olunub — və kim kənarda qalıb?
⁃ “Uğur” anlayışımıza hansı fərziyyələr daxil edilib?
⁃ Layihənin nəticələrini insanların və planetin ümumi ehtiyacları ilə necə uyğunlaşdırırıq?
Etik liderlik bizdən “dəyər” anlayışını genişləndirməyi tələb edir. Təkcə vaxt, xərc və əhatə yox — ləyaqət, ədalət və yenilənmə də bu anlayışa daxil olmalıdır.
Bu yanaşma bizi neytral texniki icraçı kimi deyil, etik vasitəçi kimi görməyə dəvət edir — dəyişimi dizayn və həyata keçirmə üsulumuzla aidiyyət, qayğı və dayanıqlılıq yaradan insanlar kimi.
Joel Carboni, 2025
Original məqalə üçün: GPM GLOBAL
Dayanıqlı layihə menecmenti haqqında daha çox öyrənmək üçün www.greenpm.az – a daxil olun
07.05.2025
