Xəbərlər
Qlobal məqsədlər hər yerdədir—Bəs niyə biomüxtəliflik barədə susuruq?
Hər kəs—və mən hər kəsi nəzərdə tuturam—Dayanıqlı İnkişaf Məqsədləri (DİM) barədə danışmağı sevir. Onları qəhvə fincanlarında, korporativ vebsaytlarda və LinkedIn bannerlərində görmək olar. Onlar “biz də öz töhfəmizi veririk” mesajı üçün əsas simvolla çevrilib. Və bu, pis bir şey deyil. Bu məqsədlər qlobal dayanıqlılıq haqqında maarifləndirmə baxımından möcüzələr yaradıb.
Daha çoxu üçün bizi sosial şəbəkələrdə izləyin
Amma budur ki, diqqətdən kənarda qalan vacib bir məsələ var: SDG-lər (DİM-lər) diqqət mərkəzində olsa da, başqa bir mühüm qlobal məqsədlər toplusu — Kunmin-Monreal Qlobal Biomüxtəliflik Çərçivəsi — demək olar ki, unudulub. Və bu, çox böyük bir səhvdir.
2030-cu ilə qədər müəyyən edilmiş bu 23 biomüxtəliflik hədəfi DİM-lər qədər vacibdir. Hətta deyə bilərik ki, daha da təcili xarakter daşıyır. Çünki biomüxtəliflik olmadan qalan heç nə işləməz.
Tozlandırıcılar yoxdur? Qida təhlükəsizliyini unudun.
Sazlıq ərazilər yoxdur? İqlimə davamlılıqla vidalaşın.
Meşələr yoxdur? O karbon neytrallığı planı? Doğulmamışdan ölüdür.
Bəs, bu səssizlik niyə?
Brendinq Döyüşü: DİM-lər və Biomüxtəliflik
DİM-lər brendinq yarışında qalib gəlib. Rəngarəng ikonları, qlobal cazibəsi və hər kəs üçün nəyisə var. Kunmin-Monreal hədəfləri isə texniki, elmi və çox da “Instagram-lıq” deyil.
Amma bu, onları az əhəmiyyətli etmir.
Əslində, biomüxtəliflik olmadan DİM-lərə çatmaq mümkün deyil. 3-cü Məqsəd (sağlamlıq), 6-cı (təmiz su), 13-cü (iqlim) və digərləri – hamısı sağlam ekosistemlərə bağlıdır.
Buna baxmayaraq, biomüxtəliflik ESG strategiyalarında, hökumət maliyyələşməsində və layihə planlarında tez-tez unudulur. Bu dəyişməlidir.
Kunmin-Monreal Çərçivəsi: Hədəf yox, Zərurət
2022-də qəbul edilmiş bu çərçivə təbiət itkisini dayandırmaq üçün 2030-a qədər 23 konkret hədəf müəyyən edib:
Torpaq və dənizlərin 30%-ni qorumaq (Hədəf 3)
Ekosistemlərin 30%-ni bərpa etmək (Hədəf 2)
Çirklənməni azaltmaq (Hədəf 7)
Vəhşi növləri dayanıqlı istifadə etmək (Hədəf 5)
Yerli xalqların torpaq hüquqlarını qorumaq (Hədəf 22)
Bu, sadəcə niyyət deyil — bu, sağ qalma planıdır.
Amma bu 23 hədəfin heç biri tam plan üzrə deyil. 20%-dən azı ilkin irəliləyiş göstərir. Bir neçə hədəf — növlərin yox olmasının qarşısını almaq və invaziv növlərin idarəsi — səhv istiqamətə gedir. 2020-ci il üçün nəzərdə tutulmuş və çatdıra bilmədiyimiz Aichi Hədəfləri kimi, Kunmin başqa qaçırılmış fürsət ola bilər.
Dəyişiklik Layihələrdə Baş verir
Qlobal ÜDM-nin 57%-i layihələrdən keçir — yəni hər layihə ya biomüxtəlifliyə töhfə verir, ya da zərər vurur.
Biz müxtəlif sənayelərdə — Şərqi Avropa tekstilindən Şimali Amerika daşınmaz əmlak və enerji sahələrinə qədər — təşkilatlarla işləyirik və gördük ki, layihələrini dayanıqlılıq və biomüxtəliflik çərçivələrinə uyğunlaşdıran şirkətlər etimad, davamlılıq və uzunmüddətli dəyər yaradır.
Lazımi alətlər mövcuddur: P5 Standartı, PRiSM metodologiyası, GPM360°. Sual “Necə edək?” deyil. Sual budur: “Niyə etmirik?”
Biomüxtəliflik Dəyər Yaradandır
Biomüxtəliflik yük deyil — investisiyadır: təmiz hava, sağlam torpaq, fəlakətlərə qarşı təbii baryer. Bunlar lüks deyil — biznesin davamlılığı üçün şərtdir.
Dayanıqlılıq strategiyası biomüxtəliflik olmadan tam deyil.
Nələr Dəyişməlidir
Bizə daha bir hesabat lazım deyil — indi hərəkət vaxtıdır.
Biomüxtəlifliyi layihənin bütün mərhələlərinə daxil edin, planlaşdırmadan təsir qiymətləndirmələrinə və uğur kriteriyalarına qədər (məsələn, P5 Standartında olduğu kimi).
Kunmin-Monrealı DİM-lər kimi qəbul edin — KPI-ları, satınalma və hesabatları 23 hədəflə uyğunlaşdırın. Bu, ESG-nin bir parçasıdır.
Layihə sponsorlarını və mütəxəssisləri hazırlayın və gücləndirin — dəyişiklik yaradıcıları onlar, biomüxtəliflik savadını peşəkar inkişafın bir hissəsinə çevirin.
Mövcud alətlərdən istifadə edin (PRiSM, P5, GPM360°) — biomüxtəlifliyi layihə planlaşdırmasına və icrasına daxil etmək üçün.
Əsas olanı ölçün — təkcə emissiyaları deyil, ekosistemlərə təsiri izləyin, çünki net-sıfır biomüxtəliflik sıfır olduqda mənasızdır.
Aichi Hədəflərini qaçırdıq, DİM-ləri təbrik etdik, amma unutduq ki, təbiət şüarlar deyil, real hərəkətlərə reaksiya verir.
İndi isə Kunmin-Monrealın 23 hədəfinin heç biri tam plan üzrə deyil — bu, sadəcə səhv deyil, ciddi xəbərdarlıqdır.
Biomüxtəliflik başqasının məsuliyyəti deyil. Layihələri idarə edən, strategiya hazırlayan, büdcə ayıran hər kəs həllin bir parçasıdır.
Kunmin-Monreal Çərçivəsi yan xətt məsələsi deyil — o, əsasdır və idarə heyətində, dərslikdə, müqavilədə və layihə başlanğıcında olmalıdır.
Çünki biomüxtəliflik olmadan dayanıqlı inkişaf mümkün deyil.
Və bunu düzgün etsək, yalnız təbiəti deyil, öz gələcəyimizi də xilas etmiş olarıq.
Joel Carboni, 2025
Original məqalə üçün: GPM GLOBAL
Dayanıqlı layihə menecmenti haqqında daha çox öyrənmək üçün www.greenpm.az – a daxil olun
02.06.2025
